Có nên làm xét nghiệm kháng thể sau tiêm vaccine?

Để trả lời cho câu hỏi trên trước hết chúng ta cần hiểu đúng về xét nghiệm kháng thể.

Xét nghiệm kháng thể là việc tìm virus gián tiếp thông qua xác định kháng thể trong máu. Kháng thể là các protein đặc biệt (IgM, IgG) mà cơ thể sản sinh ra để chống lại các bệnh nhiễm trùng. Thông thường, sau khi nhiễm bệnh, phải mất một thời gian để cơ thể sản sinh ra các kháng thể và có thể phát hiện được trong máu.

Việc xét nghiệm nhanh để tìm kháng thể chỉ được sử dụng trong hoàn cảnh là theo dõi kết quả điều trị ở những người nhiễm SARS-CoV-2 và việc đánh giá lượng kháng thể của bệnh nhân rất quan trọng để bác sĩ điều chỉnh thuốc, thay đổi phác đồ điều trị phù hợp.

Hi??n nay, nhiều người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine COVID-19 đang có nhu cầu làm xét nghiệm kháng thể sau tiêm để kiểm tra kết quả đáp ứng được yêu cầu miễn dịch với virus SARS-CoV-2. Nắm bắt nhu cầu này, nhiều cơ sở khám chữa bệnh, phòng khám đã cung cấp dịch vụ xét nghiệm kháng thể sau tiêm vaccine COVID-19.

ThS, BS Nguyễn Vi??t Hưng, giảng viên bộ môn Miễn dịch Sinh lý - Sinh lý bệnh của một trường Đại học Y dược cho biết, dịch vụ xét nghiệm kháng thể hi??n nay trên thị trường không có giá trị cho biết mức độ phản ứng của hệ miễn dịch hoặc so sánh hiệu lực bảo vệ của các loại vaccine.

Phần lớn các xét nghiệm dịch vụ trên thị trường hi??n nay đều tập trung định lượng kháng thể IgG chống kháng nguyên (S). Đây là xét nghiệm định tính của phản ứng gắn kết kháng nguyên - kháng thể, cho kết quả nhanh nhưng chúng không cho biết mức độ phản ứng của hệ miễn dịch hoặc hiệu quả bảo vệ thế nào.

Trong khi đó, xét nghiệm kháng thể trung hòa (viết tắt Nabs) sẽ cho độ chính xác cao hơn. Tuy nhiên, xét nghiệm này hiện chỉ được dùng trong nghiên cứu sản xuất phê duyệt vaccine, theo dõi sau cấp phép vaccine phòng COVID-19 hoặc nghiên cứu sản xuất thuốc điều trị bệnh.

Vì vậy, xét nghiệm đơn thuần định lượng nồng độ kháng thể chống lại kháng nguyên (S) hay (N) của virus SARS-CoV-2 chỉ đại diện cho một khía cạnh của phản ứng miễn dịch phức tạp.

Đến nay, chưa có xác định chuẩn trong xét nghiệm kháng thể. Chưa đưa ra được kết luận chính xác để biết nồng độ nào là ngưỡng bảo vệ, nồng độ nào là tối ưu, nồng độ nào thì dễ nhiễm bệnh. Đồng thời, cần phải có một xét nghiệm cao cấp hơn đánh giá kháng thể trung hòa mới phần nào đánh giá được khả năng bảo vệ khi phơi nhiễm với mầm bệnh.

Việc xét nghiệm định lượng kháng thể để đánh giá khả năng một người đã được bảo vệ hay chưa là chưa đủ căn cứ khoa học. Mỗi loại vaccine sẽ tạo ra những lượng kháng thể khác nhau, ngoài kích thích sinh kháng thể thì vaccine còn kích hoạt miễn dịch qua trung gian tế bào. Do đó, kháng thể cao chưa chắc là tốt và ngược lại.

Các chuyên gia khuyến cáo, những người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine vẫn phải tuân thủ các quy tắc phòng chống dịch để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng.

Trên thế giới, chưa có một quốc gia nào đề xuất xét nghiệm kháng thể khi triển khai tiêm vaccine diện rộng, mà chỉ làm để phục vụ trong công tác nghiên cứu và điều trị ??ể đưa ra chiến lược toàn diện hơn.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế hiện chưa có quy định nào về việc sử dụng xét nghiệm kháng thể để xác định một người tiêm vaccine COVID-19 được bảo vệ, miễn dịch với nCoV hay chưa. Phương pháp này mới chỉ áp dụng cho nhóm đối tượng được bác sĩ chỉ định hoặc cho công tác điều trị và nghiên cứu cộng đồng.

Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết, Bộ đang xây dựng hướng dẫn về xét nghiệm kháng thể virus SARS-CoV-2 và sớm công bố các đơn vị đủ điều kiện, tránh việc để dịch vụ này thực hiện tràn lan.

Do vậy trước khi có công bố chính thức người dân cần bình tĩnh, thực hiện tốt quy định 5K. Không nên vội vàng tin vào những quảng cáo xét nghiệm kháng thể và mất chi phí cho việc test này vì có thể sẽ hiểu sai về xét nghiệm kháng thể, đưa ra kết luận không đúng về hiệu quả vaccine, coi thường các biện pháp phòng ngừa./.